کتابی با صد و بيست سال سرگذشت

نخستين بار استنلی لين پل (1854 – 1931) تاريخ‌دان و سکه‌شناس نامدار انگليسی کتابی مشتمل بر نسب‌نامه يک‌صد و هژده سلسله از خلفا و فرمانروايان و سلاطين جهان اسلام، با شرحی مختصر در باره ظهور و سقوط غالب سلسله‌های مندرج در آن، تأليف و آن را در 1893 در لندن منتشر کرد.

آن کتاب به قلم مورخ و دانشمند معاصر ايران، شادروان عباس اقبال آشتيانی، به نام «طبقات سلاطين» اسلام به فارسی ترجمه و در تهران (1312 ش) چاپ شد.

کتاب لين‌پل اساس کار واسيلی ولاديميروويچ بارتولد (1869 - 1930) دانشمند بزرگ روس قرار گرفت و او پس از ترجمه آن به روسی، مطالب و حواشی سودمندی بدان افزود و آن را با نام «سلسله‌های مسلمان» در 1899 در پترزبورگ به چاپ رساند.

اندکی بعد، خليل ادهم (1861 – 1938) محقق پرآوازه ترک، کتاب لين‌پل را با استفاده از افزوده‌های بارتولد به ترکی ترجمه کرد و آن را با اضافاتی زير عنوان «دول اسلاميه» در 1928 در استانبول منتشر کرد.

کتاب اخير توسط سعيد سليمان به عربی ترجمه شد و مترجم عربی با عنايت به تحولات معاصر، مجموع سلسله‌های اسلامی کتاب را به 208 خاندان رساند و آن را با نام «تاريخ الدول الاسلامية و معجم الاُسر الحاکمة» در 1969 در قاهره انتشار داد.

کتاب فارسی حاضر با ترجمه دکتر صادق سجادی جامع همه تحقيقات يادشده است. اين اثر بيش از سی سال پيش به فارسی ترجمه شده با نام «تاريخ دولت‌های اسلامی و خاندان‌های حکومتگر» به چاپ رسيده و اينک با افزوده‌هايی که آن را به 246 سلسله يا خاندان رسانده، با نام جديد «دولت‌ها و سلسله‌های حاکم بر قلمرو اسلام»  در دسترس است و تا کنون دقيق‌ترين و جامع‌ترين اثر در اين باره به شمار می‌رود.