سفر، از حنسی ديگر
اگر سفر را فقط به تماشای در و ديوار و آدم و خيابان محدود نکنيم و آن را تا کنهِ داستانِ هر پديده‌ای بکشانيم و پی بردن به ماجرای هر بنا، هر خيابان، هر پل، هر رودخانه، و حتی هر درخت و هر موجود زنده را نيز بخشی از چيستی سفر بدانيم، بی‌گمان جستارهای آمده در کتاب «تختخواب ديگران» نمونه‌ای از روايت‌گریِ سفرهايی از اين دست به شمار می‌رود.
مصدق در قاهره
بخشی از ترجمه فارسی کتاب «مسافر کاناپه‌گرد در ايران» يادداشت‌های سفر يک جوان مصری (2013):
تصميم ايران به ملی کردن نفت بازتاب‌های گسترده‌ای در منطقه داشت؛ به گونه‌ای که نمايندگان پارلمان عراق از دولت خود خواستند که اقداماتی مشابه آنچه دولت مصدق اتخاذ کرده است، در پيش گيرد، تا به حق انحصاری انگلستان از منابع نفتی عراق و غارت سرمايه‌های آن کشور و درخواست بازنگری در قراردادهای نفتی به منظور افزايش سهم انگلستان از نفت عراق پايان داده شود.
تصميم ايران به ملی کردن نفت بازتاب‌های گسترده‌ای در منطقه داشت؛ به گونه‌ای که نمايندگان پارلمان عراق از دولت خود خواستند که اقداماتی مشابه آنچه دولت مصدق اتخاذ کرده است، در پيش گيرد، تا به حق انحصاری انگلستان از منابع نفتی عراق و غارت سرمايه‌های آن کشور و درخواست بازنگری در قراردادهای نفتی به منظور افزايش سهم انگلستان از نفت عراق پايان داده شود.
تا به آخر با هيتلر
خاطرات پيشکار هيتلر
هاينتس لينگه
ترجمه حميد هاشمی
«ترس‌آور و در عين حال مسحورکننده.. خوراک کسانی که دوست دارند زندگی روزمره يکی از هيولاهای تاريخ را از نمايی نزديک ببينند».
هاينتس لينگه
ترجمه حميد هاشمی
«ترس‌آور و در عين حال مسحورکننده.. خوراک کسانی که دوست دارند زندگی روزمره يکی از هيولاهای تاريخ را از نمايی نزديک ببينند».
ترانک‌های مردمی پشتو
«لَندَی» آيينه‌دار زندگی قبايل پشتون (افغان) در راستای سده‌ها است.
اين مينياتورهای آهنگين بازتاب دريافت‌ها، دردها، غم‌ها و شادی‌های مردم است؛ جلوه‌هايی است از عشق، محبّت، شوخ‌طبعی، درد و خشم. در آن ستايش سرباختگان راه آزادی و نکوهش بزدلان و رزم‌گريزان را فراوان توان ديد.
اين ترانک‌ها در زبان پشتو نام‌های گوناگونی دارند، اما نامی‌تر از همه «لَندَی»، به معنای کوتاهک است.
اين مينياتورهای آهنگين بازتاب دريافت‌ها، دردها، غم‌ها و شادی‌های مردم است؛ جلوه‌هايی است از عشق، محبّت، شوخ‌طبعی، درد و خشم. در آن ستايش سرباختگان راه آزادی و نکوهش بزدلان و رزم‌گريزان را فراوان توان ديد.
اين ترانک‌ها در زبان پشتو نام‌های گوناگونی دارند، اما نامی‌تر از همه «لَندَی»، به معنای کوتاهک است.
آقا علی عطّار
به مناسبت سالگرد درگذشت مهدی اخوان ثالث
مُشک آن است که خود ببوید، نه آن‌که عطّار بگوید!
عطّاریِ صدساله «آقاعلی»، تعریف نمی‌خواهد؛ طَبله‌اش همواره خوش بوده است و سرشار از رایحه دلنواز گیاهان دارویی...که همه پاشيده‌اند در مغازه «ایستگاه سراب»؛ دکّه‌ای نماینده بازار سنتی، ایستاده در برابر مدرنیته‌ای توفنده از خیابان‌های روبرو!
مُشک آن است که خود ببوید، نه آن‌که عطّار بگوید!
عطّاریِ صدساله «آقاعلی»، تعریف نمی‌خواهد؛ طَبله‌اش همواره خوش بوده است و سرشار از رایحه دلنواز گیاهان دارویی...که همه پاشيده‌اند در مغازه «ایستگاه سراب»؛ دکّه‌ای نماینده بازار سنتی، ایستاده در برابر مدرنیته‌ای توفنده از خیابان‌های روبرو!
ادبیات همسایه
رمان‌های نويسندگان امروز عراق، عاشقانه هم که باشد، بوی خون و آتش می‌دهد. سفرنامه‌هاشان نيز هم. قريب بيست سال از فروپاشی رژيم بعث می‌گذرد، اما نه تنها تلخکامی‌ها و هراسناکی‌های آن از ذهن و زبان عراقی‌ها نرفته، بلکه با پيدايش گروه‌های تروريستی القاعده و داعش، موج تروريسم در ميان نسل جديد نيز گسترش يافته و تو گويی که خاک ميان‌رودان با آرامش بيگانه است؛ امری که در آثار نويسندگان و شاعران معاصر آن کشور بازتاب نمايانی يافته است و از بخت‌ياری ما است که مترجمانی خوش‌ذوق و کاربلد توانسته‌اند خيلی زود برخی از اين نوشته‌ها را به فارسی برگردانند و ما را با فضای شعر و داستان همسايه غربی‌مان آشنا کنند.
جان آسوده
... و گفتند که: ای اُويس! تو چرا در عرب نيامدی و رسول عليه‌السلام را نديدی؟
گفت که: شما ديده بوديد؟
گفتند که: ای اويس خواجه! چگونه می‌فرمايی، که مايان همه وقت در آن حضرت بوديم؟
گفت که: دندان مبارک حضرت رسالت‌پناه (ص) خسته شده بود، ديده بوديد يا نه؟
گفتند که: ديده بوديم.
گفت: حيف، صد حيف. پس با وجود ديدن، چرا دندان خود را سالم گذاشتيد؟
بعد از آن، دندان‌های خود نمود که سی‌ودو رندان به موجب متابعت حضرت رسالت‌پناه (ص) شکسته شده بود.
مولانا آمون استفسار نمود که «همه دندان‌های مبارک حضرت رسالت‌پناه (ص) خسته شده بود يا نه؛
مخدوم ـ عظّمه الله ـ فرمود که: يک دندان خسته شده بود.
مولانا آمون بازعرض داشت که: پس چرا خواجه اويس رحمه‌الله همه دندان‌های خود را شکسته ساخت؟
فرمود که: بدين معنی که آن دندان مبارکِ معيّن بر خواجه معلوم نبود، همه را شکسته ساخت که تا آن دندان مبارک که شکسته است، داخل بوَد.
گفت که: شما ديده بوديد؟
گفتند که: ای اويس خواجه! چگونه می‌فرمايی، که مايان همه وقت در آن حضرت بوديم؟
گفت که: دندان مبارک حضرت رسالت‌پناه (ص) خسته شده بود، ديده بوديد يا نه؟
گفتند که: ديده بوديم.
گفت: حيف، صد حيف. پس با وجود ديدن، چرا دندان خود را سالم گذاشتيد؟
بعد از آن، دندان‌های خود نمود که سی‌ودو رندان به موجب متابعت حضرت رسالت‌پناه (ص) شکسته شده بود.
مولانا آمون استفسار نمود که «همه دندان‌های مبارک حضرت رسالت‌پناه (ص) خسته شده بود يا نه؛
مخدوم ـ عظّمه الله ـ فرمود که: يک دندان خسته شده بود.
مولانا آمون بازعرض داشت که: پس چرا خواجه اويس رحمه‌الله همه دندان‌های خود را شکسته ساخت؟
فرمود که: بدين معنی که آن دندان مبارکِ معيّن بر خواجه معلوم نبود، همه را شکسته ساخت که تا آن دندان مبارک که شکسته است، داخل بوَد.
در پشت پرده سياست جهان چه می‌گذرد؟
نام ويليام برنز برای کسانی که تحولات چند دهه گذشته سياست جهان تا همين امروز را دنبال کرده‌اند، آشنا است؛ سياستمدار کهنه‌کاری که از بيست و دو سالگی خدمت در وزارت خارجه را شروع کرده و تا سفارت در کشورهای مختلف و معاونت و قائم‌مقامی وزير خارجه پيش رفته و سرانجام در دولت جو بايدن، اداره عالی‌ترين مقام سازمان اطلاعات مرکزی را در دست گرفته است.
بشر، ابزار ابزار خویش
انسان حیوانی است که راحت‌تر از ديگر انواع، خود را با هر نوع آب و هوا و شرایط تطبیق می‌دهد.
من ترجیح می‌دهم بر روی یک کدوحلوایی بنشینم و همه‌اش از آن خودم باشد، تا بر بالشی مخملین که معارضان در اطرافش غوغا می‌کنند.
افسوس! بشر ابزارِ ابزارِ خود شده است.
من ترجیح می‌دهم بر روی یک کدوحلوایی بنشینم و همه‌اش از آن خودم باشد، تا بر بالشی مخملین که معارضان در اطرافش غوغا می‌کنند.
افسوس! بشر ابزارِ ابزارِ خود شده است.
حاضرجوابی ناشاعرانه
فخرالشعراء، اهل کدکن و ساکن تربت حیدریه بوده، مجرّد می‌زيست و همانا قدری خفّت عقل داشت و هنگام حرکت در کوچه و بازار، گاهی به‌قهقهه با خود می‌خندید، و مانند اغلب شعرای معاصرش با مديحه‌سرایی امرار معاش می‌کرد.
بناهای خاطره در شهر
شهرها با خاطره‌ها زنده‌اند... تا يکی دو نسل در سينه شهروندان، و از آن پس، در وجود بناهايی که ارزش آنها نه فقط در سبک معماری و طراحی آنها است، بلکه پاسدارهويت شهرها می‌شوند تا اگر دست تطاول روزگاران بگذارد، در قالب «مکان‌رويدادها» هويت‌های موزاييکی شهر را به نسل‌های بعدی انتقال دهند.
با کاوچ‌سرفینگ تا باکو
کاوچ‌سرفینگ يا آن طوری که اخيراً آن را ناميده‌اند: «کاناپه‌گردی/خوابی» یک شیوه سفر است که اگر حال و روز عالم و آدم به‌راه باشد، با استفاده از امکانات بی‌نظير آن و البته قدری چاشنی اعتماد و اطمينان، می‌توان خيال خود را از جای اقامت در مقصد راحت کرد و راه افتاد. همين است که دختری بیست و چند ساله را که عشق تماشای آيين باکويی‌ها در سوگواری محرم را در سر دارد به اين مسیر می‌کشاند...
مدرسه‌های تروريست‌سازی
جان واکرلیند جوان کالیفرنیایی 16 سالهای است که تحت تأثیر فیلم زیست‌نامه مالکوم ايکس مسلمان می‌شود و اندیشه‌های مبلغان اسلامی مساجد کالیفرنیا، او را تشویق به فراگیری زبان عربی می‌کند و برای این کار نام خود را در یکی از مدارس صنعا می‌نویسد و در سال 1998 به یمن می‌رود و در یک رفت و برگشت میان یمن و آمریکا، با فعالان شبکه القاعده آشنا می‌شود و در شمار مريدان سينه‌چاک عبدالله عزام درمی‌آيد . این بار رهسپار پاکستان می‌شود تا در مدارس پيشاور علاوه بر زبان عربی درس سلفی‌گری را هم بياموزد و کار با سلاح را فرا بگيرد و از آنجا به بهشت موعودش یعنی افغانستان برود.
آيينه در برابر خورشید
دکتر احمد مهدوی دامغانی در کتاب «آيينه در برابر خورشيد» میگويد:
«باید بگویم یکی از برکات انقلاب اسلامی برای من، همين بود که از کارها برکنار و از ايران اخراج شدم و هر چه اثر مکتوب دارم ـ الحمد لله ـ از برکت همين انقلاب اسلامی در اين جا، انجام شده است».
«باید بگویم یکی از برکات انقلاب اسلامی برای من، همين بود که از کارها برکنار و از ايران اخراج شدم و هر چه اثر مکتوب دارم ـ الحمد لله ـ از برکت همين انقلاب اسلامی در اين جا، انجام شده است».
اسلام‌گرایی در دايره‌ای به شعاع کل جهان
خواندن کتابی در باره پديده «اسلام‌گرايی» از «ارنست نولته» آلمانی که دو اثرش در باره فاشيسم و مارکسيسم، به عنوان منبعی برای مطالعات سياسی جهان معاصر شناخته شده است، می‌تواند جذّاب باشد؛ اين جذابيت بيشتر در جايی خود را نشان می‌دهد که نولته در گزارش و تحليل هر رويدادی، نمونه‌های همساز و ناهمساز آن را يادآور می‌شود و بدين گونه در کتاب «اسلام‌گرايی؛ سومين جنبش مقاومت راديکال» می‌کوشد تا نگاهش به تحولات، فراتر از گزارش يک واقعه باشد. او با اين کار، بر پژوهش‌های تاريخ‌انديشانه خود صحه می‌گذارد و کارکرد مطالعات خويش را نمايان می‌کند.
کتابی که خواندنش انگيزه پاپ را برای سفر به عراق تقويت کرد
پاپ فرانسيس در هواپيمایی که او را از اربيل به واتيکان برمی‌گرداند، در باره سفر تاريخی خود به عراق، ديدار با آيت‌الله سيستانی، حضور در معبد اور و رفتن به موصل سخن گفت و در لابلای حرف‌هايش از کتابی نام برد که انگيزه اين ديدار را در او تقويت کرده است؛ او گفت: «پيش از آن که تصميم بگيرد به عراق برود، کتاب ناديا مراد، نويسنده‌ای ايزدی را خوانده که گزارش داستان ايزديان را نوشته و اين کتاب يکی از انگيزه‌هايی بوده که وی را برای سفر به عراق مصمم کرده است.»
جادوی کلمات؛ از زبان شعر تا معجزه قرآن
نويد کرمانی را از هنگام ترجمه مقاله‌ای با نام «نجف، واتيکان شيعه» شناختم که در نشريه آلمانی اشپيگل چاپ شده بود و من آن را از ترجمه عربی‌اش در روزنامه النهار لبنان به فارسی برگرداندم و با فاصله يکی دو روز، در سايت خبری شفقنا انتشار يافت و بازتاب بسياری هم پيدا کرد. مقاله‌اش گزارشی بود از سفر به عراق و ديدار و گفت‌وگو با برخی از مراجع نجف و از همه مهم‌‌تر با آيت‌الله سيستانی.
سکولاريسم را جامه‌ای نو باید
هنگامی که انديشمندان در سال 2007 برای بررسی شيوه‌های همساز کردن تفاوت‌های فرهنگی در کِبِک کانادا دور هم می‌نشينند، به اين نتيجه می‌رسند که اکنون وقت آن رسيده که معنا و هدف‌های سکولاريسم را از نو مفهوم‌سازی کنند. از عصر آگوستين تا دوره مدرن، رابطه ميان قدرت قدسی و غيرقدسی پراهميت و چالش‌برانگيز بوده است، ولی چالش‌های عصر حاضر از جنسی ديگرند.
تاريخ مؤنت
برای پژوهشگرانی که رد پای زنان را در تاريخ جست‌وجو می‌کنند، خواندن کتابی از دو بانوی نويسنده و مترجم، از نان شب هم واجب‌تر است.
«چرا محو شد از يادِ تو نامم؟» عنوان کتابی است که افسانه نجم‌آبادی آن را به انگليسی نوشته و شيرين کريمی آن را به فارسی برگردانده است. کتاب که مجموعه‌ای از چند مقاله است، پژوهش پيرامون نقش‌آفرينی زنان در ادوار گوناگون را هدف خود می‌داند.
«چرا محو شد از يادِ تو نامم؟» عنوان کتابی است که افسانه نجم‌آبادی آن را به انگليسی نوشته و شيرين کريمی آن را به فارسی برگردانده است. کتاب که مجموعه‌ای از چند مقاله است، پژوهش پيرامون نقش‌آفرينی زنان در ادوار گوناگون را هدف خود می‌داند.
چشم و چراغ شهر
هر چه عمر ما بالاتر رفته، سلول‌های مغزمان کوچک‌تر شده، و فاصله‌ها... فاصله‌های زمانی و مکانی، کمتر و کمتر.
حالا را نبينيد که نقطه‌نقطه شهر به هم چسبیيده است و خيابان تا خيابان راه درازی نيست، آن سالهای جوانی، وقتی از خانه پدری در آخر خيابان گلستان راه می‌افتاديم، تا ... برسيم به چهارراه سينما دياموند، و تا ... يک پيچ بخوريم و چهارراه دکترا را ببينيم و بچرخيم، تا ... برسيم به کتابفروشی امام... کلّی راه آمده بوديم.
حالا را نبينيد که نقطه‌نقطه شهر به هم چسبیيده است و خيابان تا خيابان راه درازی نيست، آن سالهای جوانی، وقتی از خانه پدری در آخر خيابان گلستان راه می‌افتاديم، تا ... برسيم به چهارراه سينما دياموند، و تا ... يک پيچ بخوريم و چهارراه دکترا را ببينيم و بچرخيم، تا ... برسيم به کتابفروشی امام... کلّی راه آمده بوديم.
خدای نویسندگان
پرسش: آقای فاکنر... آیا هیچ نویسنده موفقی احتمالا بی آن که خدا را پیدا کند وجود داشته؟
پاسخ: گمان نمی‌کنم. به نظر من هیچ نوشته‌ای بی‌مفهوم خدا چندان موفق نخواهد بود، می‌توانید با هر اسمی که می‌خواهید خدا را بنامید.
یاد نوشته‌های ژان پل سارتر می‌افتم که به معنای واقعی کلمه نوشته‌هایش خوب بود، اما چیزی کم داشت.
پاسخ: گمان نمی‌کنم. به نظر من هیچ نوشته‌ای بی‌مفهوم خدا چندان موفق نخواهد بود، می‌توانید با هر اسمی که می‌خواهید خدا را بنامید.
یاد نوشته‌های ژان پل سارتر می‌افتم که به معنای واقعی کلمه نوشته‌هایش خوب بود، اما چیزی کم داشت.
زيستن با کار
اگر تجربه‌های شخصی، آموخته‌های علمی و شنيده‌های درمانی در باره دو مقوله «کار» و «زندگی» در کنار هم بنشيند، آميزه‌ای فراهم می‌آيد که نتيجه‌اش کتابی خواندنی با نام «کار همچون زندگی» است.
تامس‌مور نويسنده اين کتاب که خود همه اينها را دارد، يافته‌های علمی و تجربی‌اش را کنار هم چيده و آنها را به سان نسخه‌ای راهگشا در اختیار انسان‌هايی نهاده که در تکاپوی زيستن و کوشيدن، به سرگردانی افتاده‌اند.
تامس‌مور نويسنده اين کتاب که خود همه اينها را دارد، يافته‌های علمی و تجربی‌اش را کنار هم چيده و آنها را به سان نسخه‌ای راهگشا در اختیار انسان‌هايی نهاده که در تکاپوی زيستن و کوشيدن، به سرگردانی افتاده‌اند.
جهان آن سان که يک آمريکايی می‌بیند
سومين کتاب خاطرات مادلين آلبرايت با نام «به جهنم و جاهای ديگر»، پس از کتاب «خانم وزير» و «زمستان پراگ»، هم حاوی اطلاعاتی ارزشمند از اوضاع خاورميانه است و هم پرتوی بر اوضاع داخلی آمريکا می‌اندازد. تعريف و تمجيد آلبرايت از شخصيت ميشل اوباما، رقابت وی با کونداليزا رايس، و تلاش‌هايش برای پيروزی هيلاری کلينتون، بخش‌هايی از نگاه زنانه آلبرايت به موضوعات داخلی آمريکا را نشان می‌دهد.
ماه غمگين، ماه سرخ
رمان‌های «رضا جولايی« با آن نثر زنده و جاندار و روايت خلاقانه، هر يک بر گوشه‌ای از تاريخ معاصر اين سرزمين پرتو می‌اندازد، و بدين سان، بی‌شک بر بلندای رمان‌های تاريخی ايران می‌ايستد.
«ماه غمگين، ماه سرخ» شخصيت‌پردازی او از «ميرزاده عشقی» شاعر شوريده سالهای آغازين اين قرن است که ترورش در 1303 به نمادی از کشتن انديشه‌های آزادی‌خواه بدل شده است.
«ماه غمگين، ماه سرخ» شخصيت‌پردازی او از «ميرزاده عشقی» شاعر شوريده سالهای آغازين اين قرن است که ترورش در 1303 به نمادی از کشتن انديشه‌های آزادی‌خواه بدل شده است.
درس‌های ديروز برای فردا
وقتی کتابی با نام قواعد واگیری در آستانه همه‌گيریِ کرونا نوشته می‌شود و در اوج آن به زبان فارسی می‌گردد، حتماً مورد استقبال قرار می‌گيرد؛ حق هم همين است؛ چرا که داده‌های آن بلافاصله از سوی خواننده شبيه‌سازی می‌شود و راه‌حل‌های آن برای آينده خواننده امروزی راهگشا جلوه می‌کند؛ نمونه‌اش همين يکی که از همه ملموس‌تر است.
تعامل سه‌جانبه پويا
اگر امروز تحولات پيرامونیِ خود و نحوه تعامل مردان سياست خارجی با آن را در جنبه‌های مختلف زندگی خود مشاهده می‌کنيم، امر تازه‌ای نيست؛ کنش‌های داخلی و شرايط بين‌المللی و سياست خارجی سه عنصری است که به گفته دکتر روح‌الله رمضانی تأثير متقابلی بر يکديگر دارند؛ نظريه‌ای که آن را «تعامل سه‌جانبه پويا» ناميده و کتاب «تاريخ سياست خارجی ايران؛ از صفويه تا پايان پهلوی اول» را بر همين بنياد نوشته است.
رمزگشایی از ایران
کتاب تاریخ ایران، پژوهش آکسفورد شکل‌گرفته از شانزده مقاله در تاریخ ايران، نوشته تاريخ‌نگاران و باستان‌پژوهان ايرانی و غيرايرانی است که به کوشش تورج دریایی فراهم آمده تا با پيشينه پرماجرای ايران را که به‌شدت بر تعامل و رفتار اجتماعی و سیاسی امروزی ایرانیان سایه افکنده است، نمايان کند
قرآن؛ الهام‌بخش هنر
اگر بيشتر همايش‌های مطالعات قرآنی بر قرائت و تنظيم و تدوين و نقل و تفسير اين متن مقدس توجه دارند، در حاشيه جشنواره سالانه مؤسسه اسماعيلی لندن (هجدهم تا بيست و يکم اکتبر 2003) همايشی جهانی برگزار شد که به «کلام قدسی در هنر بشری؛ جلوه‌های خلاقانه قرآن» پرداخت و مقالات ارائه‌شده به آن در کتابی گرد آمد و آن کتاب در سال 1395 به کوشش آقای جواد قاسمی به فارسی ترجمه شد.
سفر به دنيای درويشان ايرانی
سلسله‌ها، عقيده و مذهب، و سنن و آيين‌های سه طريقه ذهبيه، نعمت‌اللهيه و خاکساريه، موضوع اصلی کتابی است با نام «طريقه‌های شيعی ايران» که ريشارد گرامليش عرفان‌پژوه سرشناس آلمانی شصت سال پيش در سفری مطالعاتی به کشورمان يادداشت های آن را تهيه کرده و از سال 1965 تا 1981 به‌تدريج در سه جلد انتشار داده است.
کتابی با صد و بيست سال سرگذشت
نخستين بار استنلی لين پل (1854 – 1931) تاريخ‌دان و سکه‌شناس نامدار انگليسی کتابی مشتمل بر نسب‌نامه يک‌صد و هژده سلسله از خلفا و فرمانروايان و سلاطين جهان اسلام، با شرحی مختصر در باره ظهور و سقوط غالب سلسله‌های مندرج در آن، تأليف و آن را در 1893 در لندن منتشر کرد.
فراتر از سفرنامه
انتشارات لونلی پلانت يعنی بزرگ‌ترين ناشر جهانی کتاب‌های گردشگری، اخيراً کتابی را عرضه کرده که ترجمه فارسی‌اش با عنوان «چگونه سفرنويس شويم» از سوی انتشارات ايران‌شناسی در دسترس ما است.
نگارش بين خطوط
پنهان‌نگاری (يا نگارش بين خطوط) شیوه و هنری از نگارش است که در آن فیلسوفِ سیاسی به دلایلی، ایده‌ها و افکار خود را به گونه‌ای به نگارش در می‌آورد که فهم واقعی آن برای همگان میسر نیست. آثاری که این گونه نوشته می‌شوند ممکن است به صورت دیالوگ، رساله، شرح، تعلیقه و غیره ارائه شوند.
کتاب قرنطينه
اگر اهل سفر هستيد و کرونا شما را خانه‌نشين کرده، اين روزها بهترين زمان برای خواندن سفرنامه‌ها است تا هم حال و هوای سفر را از دست ندهيد، هم با جاهای تازه آشنا شنويد و هم سبک‌های مختلف نوشتن را ملاحظه کنيد. اگر سفرنامه‌ها را می‌شناسيد که خودتان برويد و کتاب را بخوانيد، اما اگر آشنايی چندانی با آنها نداريد، اپيزود بيست و هفتم پادکست راديو جولون برای شما چندين سفرنامه را انتخاب و معرفی کرده که شما با گوش دادن به آن، می‌توانيد سراغ کتابی را بگيريد که با طبع و سليقه شما سازگارتر است.
حکمت مردان صحرا
راهبی در طیّ سفری به جمعی از خواهران اهل سير و سلوک برخورد. با ديدن آنان جاده را ترک گفت و از آنان فاصله گرفت. اما راهبه بزرگ به او گفت: اگر راهب کاملی بودی، حتی با چنان دقتی به ما نگاه نمی کردی که دريابی ما زنيم.
گشتاپو؛ تاريخچه يکی از قدرتمند‌ترين سازمان‌‌های امنيتی جهان
اغلب تنها به خودشان و سرپرست مستقيم خويش پاسخگو بودند، جدا از يکديگر نيز کار نمی‌کردند. اس‌اس و گشتاپو اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، جای تعجب ندارد؛ زيرا آنها در طول جنگ همکاری نزديکی با يکديگر داشتند.
يک کاستیِ درخشان
بعد از حدود پنجاه سال فعاليت در منصب معماری سلطنتی و ساخت چهارصد بنای زيبا ـ حالا بماند فواره‌ها و مقبره‌هايی که برای مردم ساخته بود ـ سينان دنيای خاکی را ترک کرد. او هميشه عمداً نقصی در آثارش باقی می‌گذاشت، به نشانه علم به اينکه هرگز کامل و بی‌نقص نيست. چون چنين خصيصه‌ای فقط و فقط از آنِ خداست. دقيقاً به همان ترتيب که در سنِ ناکاملِ خود، نود و نه سال و نيم، از دنيا رفت.
آيا سنگ‌نگاره‌ها راست می‌گويند؟
سابقه فرهنگی ایران و فکر و اندیشه ایرانی نشان می‌دهد که در طول تاریخ، از تاثیرگذاری و گسترش فراوانی برخوردار بوده، به طوری که افلاطون به عنوان پدر فلسفه غرب، از فکر ایران تأثیر گرفته و اندیشه‌های این فیلسوف بی‌توجه به بن‌مایه‌های فکر ایرانی نبوده است.
تأثیر جهانیِ زرتشت را همیشه گفته‌اند، اما به گفته دکتر فتح الله مجتبائی، برای غربی‌ها بسیار سخت است که ببینند فلسفه هم در جای دیگر، به خصوص از ایران و شرق، ريشه دارد.
تأثیر جهانیِ زرتشت را همیشه گفته‌اند، اما به گفته دکتر فتح الله مجتبائی، برای غربی‌ها بسیار سخت است که ببینند فلسفه هم در جای دیگر، به خصوص از ایران و شرق، ريشه دارد.
علويان بر تخت حکومت
همه با هم سرود خواندند
همه با هم تور را از آب بيرون کشيدند
همه با هم آهن را همچون تور (دانتل) ساختند
همه با هم خاک را شخم زدند
انجيرهای همانندِ عسل را با هم خوردند
... جلاد ساطورش را زد
گردن‌ها همانند انار دو شقه شد
همانند سيب‌هايی که از هر شاخه سبز می‌افتند
سرها در کنار هم افتادند
اين بخشی از سروده ناظم حکمت شاعر ترک‌زبان در رثای شيخ بدرالدين، پسرعموی سلطان علاءالدين سلجوقی و قاضی شهر سماونه آناتولی است
همه با هم تور را از آب بيرون کشيدند
همه با هم آهن را همچون تور (دانتل) ساختند
همه با هم خاک را شخم زدند
انجيرهای همانندِ عسل را با هم خوردند
... جلاد ساطورش را زد
گردن‌ها همانند انار دو شقه شد
همانند سيب‌هايی که از هر شاخه سبز می‌افتند
سرها در کنار هم افتادند
اين بخشی از سروده ناظم حکمت شاعر ترک‌زبان در رثای شيخ بدرالدين، پسرعموی سلطان علاءالدين سلجوقی و قاضی شهر سماونه آناتولی است
اين جهان گذرا
ديويد کريسچن در کتابی که مزدا موحد آن را ترجمه کرده، معتقد است که مطالعه يکپارچه تاريخ جهان درک بهتری از نحوه جای‌گيری رخدادها به دست می‌دهد و شکل تاريخ را نمايان‌تر می‌کند؛ درست همچون سفر با هواپيما بر فراز کشوری که پيش‌تر پياده از آن عبور کرده‌ايد، بسياری از جزئيات را نخواهيد ديد، ولی تصور روشن‌تری از منظره پيدا خواهيد کرد. از پنجره هواپيما، اشيای منفرد مبهم خواهند بود، اما ارتباط ميان آنها راحت‌تر به چشم می‌آيد.
کلاغ هم گريست
جسد آن مرد کماکان همان جا بود و خون از همه جای بدنش جاری بود.
وقتی از مسجد بيرون می‌آمدم کلاغ را ديدم که بر بالای سرش نشسته بود و قارقار می‌کرد.
گمان نمی‌کنم اين صحنه از ياد هيچ کس برود.
کلاغ داشت گريه می‌کرد.
وقتی از مسجد بيرون می‌آمدم کلاغ را ديدم که بر بالای سرش نشسته بود و قارقار می‌کرد.
گمان نمی‌کنم اين صحنه از ياد هيچ کس برود.
کلاغ داشت گريه می‌کرد.
آشنای آسمان
روزی خدمت علامه طباطبائی (رضوان الله سبحانه و تعالی عليه) بودم؛ سؤالاتم که تمام شد، به ايشان عرض کردم آقای خوئی خط را از چه کسی ياد گرفته‌اند؟ فرمودند: ما يک ماه رمضانی در نجف به طلبه‌ها خط نسخ و نستعليق را ياد می‌داديم، و (در حالی که با انگشت سبابه‌شان اشاره می‌کردند) فرمودند: آقای خوئی هم اين جا می‌نشست.
آستان قدس رضوی؛ به مثابه يک نهاد
با چاپ دومين جلد دايرةالمعارف آستان قدس رضوی در سال 1399، اين اثر ارزشمند به پايان رسيد و اينک دو جلد آن با بيش از هفتصد و هفتاد مدخل که هر يک از آنها به‌نوعی با گذشته و حالِ اين مجموعه شيعی، فرهنگی، زيارتی پيوند دارد، در اختيار است.
دسترسی مستقيم نويسندگان مقالات به اسناد و بهره‌گيری آنان از داده‌های خاص موجود در مؤسسات مختلف اين مجموعه، و افزودن صدها تصوير منحصر از جزئيات معماری، نفايس هنری و رجال نامی و چاپ و طراحی هنرمندانه آن، به کتاب يادشده ويژگی برجسته‌ای داده است.
دسترسی مستقيم نويسندگان مقالات به اسناد و بهره‌گيری آنان از داده‌های خاص موجود در مؤسسات مختلف اين مجموعه، و افزودن صدها تصوير منحصر از جزئيات معماری، نفايس هنری و رجال نامی و چاپ و طراحی هنرمندانه آن، به کتاب يادشده ويژگی برجسته‌ای داده است.
امام علی(ع)، راهنمای مذاکره‌کننده ارشد فلسطينی
صائب عريقات را، که چند روز پيش بر اثر بيماری کرونا در گذشت، با عنوان مذاکره‌کننده ارشد فسطينی می‌شناسيم. او سال 1955 در يکی از شهرک‌های اطراف قدس به دنيا آمد، از دانشگاه سانفرانسيکو فوق‌ليسانس و از دانشگاه برادفورد آمريکا دکتری علوم سياسی گرفت و با پيوستن به سازمان آزاديبخش فلسطين در بيشتر مذاکرات اين سازمان با مقامات بين‌المللی شرکت داشت و پای ثابت همه گفت‌وگوهای دولت فلسطين با مقامات اسرائيلی بود.
او کتابی دارد با نام «عناصر التفاوض بين علي و روجر فيشر» که در آن اصول مذاکره در نگاه امام علی(ع) و انديشمند آمريکايی راجر فيشر را به مقايسه گذاشته و پس از تحقيق و بررسی پيرامون اصول هفتگانه راجر فيشر، دوازده اصل بنيادين مذاکره در سيره سياسی اميرالمؤمنين علی بن ابی طالب را برشمرده است.
او کتابی دارد با نام «عناصر التفاوض بين علي و روجر فيشر» که در آن اصول مذاکره در نگاه امام علی(ع) و انديشمند آمريکايی راجر فيشر را به مقايسه گذاشته و پس از تحقيق و بررسی پيرامون اصول هفتگانه راجر فيشر، دوازده اصل بنيادين مذاکره در سيره سياسی اميرالمؤمنين علی بن ابی طالب را برشمرده است.
از دست رفتن انديشمندی که در آغاز شکوفایی بود
با رفتن دکتر داود فيرحی بی‌شک حوزه مطالعات تاريخ اسلام و تاريخ معاصر ايران يکی از بهترين‌های خود را از دست داد؛ مردی که هر کس سخنان آرام و تحليل‌های سنجيده او را شنيده، و نوشته‌های پرمايه و تحقيقات بنيادين او را خوانده باشد، به اين سخن باور خواهد داشت.
ادبيات در خانه همسايه
کاش یکی همت خودش را به کار گيرد و نام و نشانِ رمان‌های فارسی ترجمه‌شده به عربی را فهرست کند تا ميزان آشنايی خوانندگان عرب با متون داستانی فارسی روشن شود.
«دار المَدی» ناشر عراقی، ترجمه عربی اين چند رمان را در کارنامه خود دارد:
«دار المَدی» ناشر عراقی، ترجمه عربی اين چند رمان را در کارنامه خود دارد:
پرسش 43 ساله
اخگر انفجار تحليل سيد فريد قاسمی از پيش‌زمينه و پی‌آمدِ مقاله «ايران و استعمار سرخ و سياه» در روزنامه اطلاعات 17 دی ماه 1356 است.
گزارش تفصيلی وی از گفته‌های متناقض مقامات رژيم پهلوی، نشان می‌دهد که هنوز اين پرسش 43 ساله که نويسنده واقعی آن مقاله که ايران را وارد دورانی تازه کرد، چه کسی بوده، به قوت خود باقی است.
اين کتاب با اينکه متن آن مقاله را نياورده است، افزون بر داده‌های ارزنده‌اش پيرامون چند و چون نگارش آن، سه موضوع خواندنی ديگر نيز دارد:
گزارش تفصيلی وی از گفته‌های متناقض مقامات رژيم پهلوی، نشان می‌دهد که هنوز اين پرسش 43 ساله که نويسنده واقعی آن مقاله که ايران را وارد دورانی تازه کرد، چه کسی بوده، به قوت خود باقی است.
اين کتاب با اينکه متن آن مقاله را نياورده است، افزون بر داده‌های ارزنده‌اش پيرامون چند و چون نگارش آن، سه موضوع خواندنی ديگر نيز دارد:
خليل ملکی پيشاپيش دسته سينه‌زن‌ها
فلک‌الافلاک روزگاری خزانه جواهر و ثروت بدر ين حسنويه بوده، زمانی دژ امن نظامی، سده‌ها کاخ اتابکان لُر کوچک، ساليانی مقرّ والی‌ها و حکام لرستان، و در زمان پهلوی به عنوان انبار جنگ‌افزار و بازداشتگاه تبعيدی‌ها و زندانيان به کار رفته و امروزه مجموعه‌ای فرهنگی و هنری و گردشگری است.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 حدود پانصد تن از زندانيان با گرايش‌های مختلف، از نوجوان 15 ساله تا پيرمرد 70 ساله در اين قلعه حبس بوده‌اند، از خليل ملکی، تا مهرداد بهار و از ناظرزاده کرمانی تا باغچه‌بان و از عاشورپور تا محمدعلی توفيق و حتی مهدی بازرگان و آيت‌الله ابوالقاسم کاشانی. اين کتاب بازنوشت خاطرات شش تن از آنها است.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 حدود پانصد تن از زندانيان با گرايش‌های مختلف، از نوجوان 15 ساله تا پيرمرد 70 ساله در اين قلعه حبس بوده‌اند، از خليل ملکی، تا مهرداد بهار و از ناظرزاده کرمانی تا باغچه‌بان و از عاشورپور تا محمدعلی توفيق و حتی مهدی بازرگان و آيت‌الله ابوالقاسم کاشانی. اين کتاب بازنوشت خاطرات شش تن از آنها است.
لندن، در چشم حاجی بابا
حاجی بابای اصفهانی که جيمز موريه سرگذشت وی را نوشته و ترجمه درخشان آن به فارسی آوازه‌ای بلند يافته ـ هر که باشد ـ گزارشی از سفر به لندن هم دارد که نسخه‌ای از ترجمه فارسی آن به قلم ميرزا اسدالله طاهری، نخست در سال 1321 و بار ديگر در همين سال 1399 به چاپ رسيده است.
کوچک، اما سرشار
قرار بود که اين آثار خانم دکتر سلمی سمر الدملوجی، با ترجمه فارسی محمدرضا مرواريد، پيش‌درآمدی برای انتشار دانشنامه‌ای بزرگ در باره اين دو ساختمان پراهميت جهان اسلام باشد، اما گويا فرجامی ناپيدا يافت.
سه چهره‌ای که از ياد نخواهد رفت
از جنايت‌ها و وحشی‌گری‌های رژيم صدام هر چه هم که گفته شود، يکی از هزاران نيست؛ شايد هول و هراس آن شکنجه‌ها هنوز هم در روح و روان کسانی که رنج‌های بسيارِ آن دوران را ديده و چشيده‌اند، چنان باقی مانده که از نوشتن و حتی بازگفتن آن نيز سر باز می‌زنند. در اين ميانه اما معدود کسانی هم هستند که بر اين وحشت خود غالب شده و چيزکی از آن ماجراها را به رسم امانتی تاريخی به‌يادگار نهاده‌اند.
سحرخوانیِ مرغ سحر
صدای بلندگوهای مهديه در تمام شهر شنيده می‌شد. به اذان که نزديک می‌شديم، از خانه حاجی سحری می‌آوردند و سحری می‌خورديم؛ اما شجريان بيشتر اوقات برای سحری به خانه می‌رفت و برمی‌گشت و پس از صرف سحری اذان می‌گفتيم و نماز می‌خوانديم و به خانه‌هايمان برمی‌‌گشتيم.
مانای اين زمانه (محمدرضا شجريان 1319 - تا جهان باقی است)
برای قرائت درست قرآن، شما بايد تفسير قرآن را بدانيد و بعد موسيقی کلام عرب را بدانيد. مثلاً يک انگليسی که فارسی حرف می‌زند آدم خنده‌اش می‌گيرد! يک فارسی‌زبان هم وقتی قرآن می‌خواند ممکن است موسيقی آن را غلط بيان کند.
کافه نوفل
جاسم غضبانپور عکاس مستند اجتماعی ايران در گفت‌وگو با آرش تنهايی در شماره 11 مجله «آنگاه» از خرمشهر و آبادان میگويد و از اين که آن دو شهر برای همه ايرانی‌های آن دوره نوستالژی دارد؛ مثلاً در خرمشهر هفت هشت تا کشور کنسولگری داشتند ... کارگر کشتی‌ای که چهل روز، دوماه در کشتی بود، در بوشهر يا بندرعباس تفريح و سرگرمی نداشت، اما خرمشهر اصلاً چيز ديگری بود.
ايران‌شناسان در خانه امام خمينی
من قبل از سفر با ايرج افشار، به شهرهای بزرگ ايران سفر کرده بودم و بيشتر به مانند هر گردشگری مکان‌های تاريخی، هتل، رستوران‌ها و شهرها را تجربه کرده بودم. اما دو دهه پيش ايرج افشار مرا به سفرهايی برد که ديد و نظرم در باره ايران و ايرانی به‌کلی تغيير کرد. من در دانشگاه کاليفرنيا در لس‌آنجلس، تاريخ ايران خوانده بودم و به صورت تصادفی در کتابخانه دانشگاه با ايرج افشار آشنا شدم. زمانی که به ايران سفر کرد گفت: «بيا ببرمت ايران را ببينی» . . .
اربعين در کوچه
مؤمنانی که به رسم آن زمان (اواخر قرن سيزدهم هـ . ق) از ابتدای ماه محرم از تراشيدن سر (بخصوص در قسمت جلو آن) خودداری می‌کرده‌اند، پس از گذراندن اربعين به دوره عزاداری خود خاتمه می‌داده‌اند.
هم‌لذت شدن با مسافران
دنيای بی‌سفر دنيايی است يکنواخت و بی‌روح، و آدم نامسافر انسانی است که بی‌شک تجربه‌ای کم‌مايه‌تر، آموخته‌ای کم‌بهاتر، و ديده‌ها و شنيده‌هايی ناچيزتر دارد. سفر است که روح زندگی را پوياتر و آهنگ کشف را در وجود آدمی شتابان‌تر می‌کند.
گريز از اخبار
شما احتمالاً در دوازده ماه گذشته حدود بيست هزار آيتم خبری بلعيده‌ايد، حدود 60 تا در روز، و تازه اين تخمينی است متوسط. با خودتان روراست باشيد، آيا حتی يکی از آنها به شما کمک کرد که تصميم بهتری برای زندگی‌تان، خانواده‌تان، شغلتان، رفاهتان، يا کسب و کارتان بگيريد؟ تصميمی که بدون دانستن اخبار نمی‌توانستيد بگيريد؟
کنيزان؛ از رازداری تا جنايت‌کاری
کتاب «زنان زرخريد» خواه برای کسانی که به مسائل تاريخی علاقه دارند و خواه برای حقوق‌پژوهان و فقه‌خوانان ـ هر چند که ديگر زمينه‌ای برای اجرای احکام آنان نيست ـ سرشار از بهره‌های فراوان تاريخی و حقوقی است.
ايران‌نگاران در تاريخ
ايران از ديرباز، گاه مقصد و گاه گذرگاه مسافران بی‌شماری بوده است که از اين سو به آن سو می‌رفته‌اند؛ شماری از اين بی‌شماران خاطرات و خطرات سفر خود را نوشته‌اند و در آن ديده‌ها و شنيده‌های تازه‌ای را که در اين سرزمين يافته‌اند، برای ما و شما به ارمغان نهاده‌اند. سياحانی که آينه‌وار زشتی‌ها و زيبايی‌های مردمان اين مرز و بوم را بازتابانده‌اند و فرازها و فرودهای آنان را بازگفته‌اند.
ناهار چی خوردی؟
سفرنامه‌های ضابطيان مثل حرف زدن‌هايش و مثل پادکست‌هايش شيرين است و کمی هم نمکین، به‌ويژه اين يکی که غذانوشت‌های سفر ايتاليا است و از برگ‌برگ آن بوی غذا به مشام می‌رسد و خوراکِ شکموهايی که به حکم «وصف العيش نصف العيش» از توصيف جزئيات پخت و پز هم سر ذوق می‌آيند و کيفور می‌شوند.
چند روايت مصور از چند سرزمين ناشناخته
شايد خيلی‌ها هنوز هم نقاشی‌های کميک را هنری برای کودکان بدانند و تصويرهای اين آقای نويسنده را کاری بچگانه قلمداد کنند، اما هر يک از اين کتاب‌ها را که به دست بگيريد، در هر صفحه‌اش با گوشه‌ای نو از يک کشور آشنا می‌شويد؛ در اين قسمت بخش‌هايی از کتاب «پيونگ يانگ؛ سفری به کره شمالی» را می‌خوانيم:
پياله چای؛ بازنماينده روح حقيقی دموکراسی شرقی
شايد گذشته با ترحّم به فقر تمدن ما نگاه کند، اما قطعاً آينده به بی‌ثمری هنر ما خواهد خنديد. ما با زايل کردن زيبايی در زندگی‌مان کمر به نابودی هنر بسته‌ايم. ای کاش ساحر بزرگی پيدا می‌شد و از تنه درخت جامعه ما چنگی نيرومند می‌ساخت که چله‌هايش تنها با انگشتان يک نابعه به طنين بيفتند.
تاريخ‌خوانی با دور تند
متن کتاب نه خاطرات است و نه تاريخ، و همان طور که نويسنده آن را نام داده، همان «وقايع‌نگاری» از زبان يک لات چاقوکش است که به گفته خودش و به نوشته حسن هدايت، در بعضی از آنها حضور مستقيم داشته و با گردن‌کلفتی‌هايش گاه رخدادهای کشور را به مسيری تازه انداخته است.
چرا انقلاب شد؟
فرهنگ ايرانی هيچ گونه سنت همکاری سياسی ندارد و گرايش‌های بسيار فردگرايانه و فرقه‌ای را درون خود جای داده و از فقدان محسوس نهادهای رسمی که مظهر و تجسم اصول مشخص «دستيابی به هدف» و «تلاش جمعی» هستند، رنج می‌برد.....
خاطرات تهران و بيروت ... (و کاشمر!)
زمانی که من و خانواده‌ام در خاورميانه زندگی می‌کرديم، مهمان‌نوازی و مهربانی بی‌نظيری را تجربه کرديم و خاطرات شگفت‌انگيزی را از آن زمان با خود به ياد داريم. من و گوردون با تحسين و بخشندگی مردم آنجا رشد کرديم. امروزه خاورميانه به مکانی با شادی اندک تبديل شده است؛ اما من می‌خواستم آن را همان گونه توصيف کنم که آن زمان در آنجا تجربه کرديم.....
